تخریب لایه ازن

[Fatemehjedarihashemi]

کارشناس تحقیقات دفتر حفاظت از لایه ازن سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه دو دسته عوامل باعث تخریب لایه ازن می‌شود، اظهار کرد: برخی از این عوامل ناشی از فعالیت‌های طبیعی مانند فعالیت آتشفشان‌ها است چون باعث انتشار گازهایی می‌شود که می‌تواند صدماتی را به لایه ازن وارد کند. کاهش فعالیت‌های خورشید نیز می‌تواند در کاهش ضخامت لایه ازن تاثیرگذار باشد.

شفیع موسوی در گفت و گو با ایسنا، یکی دیگر از عوامل موثر بر تخریب لایه ازن را فعالیت‌های انسانی برشمرد و گفت: ایک سری فعالیت‌های انسانی که منجربه انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود نیز می‌تواند باعث تخریب یا کاهش ضخامت لایه ازن ‌شود همچنین دانشمندان اخیرا دریافته‌اند که گرم شدن کره زمین باعث افزایش دما در لایه تروپوسفر( پایین‌ترین لایه اتمسفر زمین) یعنی لایه‌ای که انسان‌ها در آن زندگی می‌کنند، می‌شود اما باعث سرد شدن لایه استراتوسفر (در ارتفاع  ۱۸ تا ۵۰ کیلومتری از سطح زمین) می‌شود و سرد شدن این لایه زمینه را برای شکل‌گیری ابرهای استراتوسفری قطبی و در نتیجه تخریب لایه ازن فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: در این شرایط کاهش فعالیت‌هایی که منجر به انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود و جایگزین کردن گازهای طبیعی در صنایع به‌جای استفاده از گازهایی که اثرات گلخانه‌ای شدیدی دارند می‌تواند علاوه بر کنترل اقلیم و کاهش روند گرم شدن سطح زمین به‌صورت غیر مستقیم به حفاظت از لایه ازن کمک کند اما در عین حال بیان این نکته ضرورت دارد که گازهای گلخانه‌ای به‌ علت عمر بالایی که در جو دارند ممکن است دهه‌ها به فرایند تخریب لایه ازن ادامه دهند یعنی گازهایی که در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی منتشر شده‌اند هنوز به فعالیت تخریب خود ادامه می دهند بنابراین پیش‌بینی می‌شود درصورتی که انتشار گازهای گلخانه‌ای و مخرب لایه ازن متوقف و استفاده از این گازها در سطح کشورهای دنیا حذف شود احتمالا تا سال ۲۰۶۰ میلادی ضخامت لایه ازن به اندازه‌ای برسد که در دهه ۱۹۸۰ میلادی بوده است.
این دکتری اقلیم شناسی در پاسخ به این پرسش ایسنا که چه میزان این ادعا که "کاهش فعالیت‌های صنعتی و انتشار گازهای مخرب و گلخانه‌ای در دوران اوج‌گیری کرونا منجربه بهبود وضعیت لایه ازن شده بود" صحیح است؟ اظهار کرد: کاهش عواملی که اثر مستقیمی بر تخریب لایه ازن دارند مانند کاهش میزان انتشار گازهای مخرب و گلخانه‌ای نمی‌تواند در کوتاه مدت باعث از بین رفتن آسیب وارد شده به لایه ازن شود چراکه این گازها طی دهه‌ها مصرف و منتشر شده‌اند و هنوز در جو زمین به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
وی ادامه داد: از آغاز شیوع ویروس کرونا و کاهش فعالیت‌های انسانی و صنعتی تنها شش ماه گذشته است و این شش ماه در بازه زمانی ۳۰ تا ۴۰ ساله مقدار ناچیزی محسوب می‌شود و نمی‌تواند تاثیر زیادی بر کاهش یا از بین رفتن آسیب‌های وارد شده بر لایه ازن بگذارد.
این کارشناس تحقیقات دفتر حفاظت از لایه ازن سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: قطر حفره لایه ازن که بالای قطب جنوب قرار دارد سال گذشته به ۱۶.۴ میلیون کیلومتر مربع رسید و در سال جاری به ۲۴ میلیون کیلومتر مربع رسیده است و این نشان می‌دهد که عوامل دیگری مانند دمای لایه استراتوسفر و دمای هوا در این امر بسیار مهم و تاثیرگذار هستند. زمانی‌که دمای لایه استراتوسفر به منفی ۷۸ درجه سانتیگراد کاهش پیدا کند دیگر اهمیتی ندارد فعالیت‌های صنعتی در آن زمان متوقف شده یا انسان‌ها تولید گازهای مخرب و گلخانه‌ای را کاهش داده باشد چراکه گازهای مخرب لایه ازن مانند «کلروفلوئوروکربن‌ها»‌ (CFC) ۵۰ سال‌ پیش مورد استفاده قرار گرفته‌اند و هنوز در جو موجود هستند و باعث تخریب لایه ازن می‌شوند.
موسوی در پایان صحبت‌های خود تصریح کرد: اگر کاهش فعالیت‌های صنعتی و انتشار گازهای مخرب و گلخانه‌ای برای مدت طولانی‌تری تداوم پیدا کند ممکن است اثرات مثبتی مانند کاهش صدمات وارد شده بر لایه ازن را به‌همراه داشته باشد اما در کوتاه نمی تواند تاثیر چندانی بر بهبود وضعیت لایه ازن بگذارد.