8 ساعت پیش
آشنایی با نوار سیلیکون نسوز، انواع و کاربردهای آن در صنعت
مقدمه
نوار سیلیکون نسوز یکی از مهم‌ترین محصولات عایق‌بندی و آب‌بندی در صنایع است که برای جلوگیری از انتقال حرارت، لرزش و نشت گاز یا مایع در شرایط دمایی بالا استفاده می‌شود. این نوارها از پلیمر سیلیکونی بر پایه‌ی زنجیره‌های Si–O ساخته می‌شوند که مقاومت حرارتی بسیار بالاتر و پایداری شیمیایی بهتری نسبت به لاستیک‌های معمولی دارند. به همین دلیل، سیلیکون نسوز جایگزین مناسبی برای نوارهای EPDM، NBR و Neoprene در محیط‌های سخت صنعتی است.
![[تصویر: sponge-silicone-rubber3.webp]](https://nasoozpars.com/wp-content/uploads/2025/07/sponge-silicone-rubber3.webp)
ترکیب و ویژگی‌های فنی
مواد تشکیل‌دهنده‌ی نوار سیلیکون شامل پلی‌دی‌متیل‌سیلوکسان (PDMS) به همراه پرکننده‌های مقاوم حرارت و افزودنی‌های تقویت‌کننده است. این ترکیب باعث می‌شود نوار بتواند دمای مداوم تا حدود ۲۵۰ °C و دمای لحظه‌ای تا حدود ۳۰۰ °C را تحمل کند. از نظر فیزیکی، نوار سیلیکون دارای خاصیت الاستیسیته بالا، مقاومت در برابر ازن، UV، رطوبت و بخار آب است.
همچنین، در مقایسه با سایر لاستیک‌های صنعتی، این نوار تغییر شکل دائمی کمی دارد (Compression Set کم) و در چرخه‌های فشاری یا حرارتی متوالی، خاصیت برگشت‌پذیری خود را از دست نمی‌دهد.
انواع نوار سیلیکون نسوز
۱. نوار سیلیکون فشرده:
ساخته‌شده از سیلیکون فشرده و متراکم، مناسب برای آب‌بندی فلنج‌ها و درزهای تحت فشار. دارای درجه سختی Shore A بین ۴۰ تا ۷۰.
۲. نوار سیلیکون اسفنجی:
دارای ساختار سلول‌باز یا بسته با چگالی کم، سبک‌تر و ارتعاش‌گیرتر؛ مناسب برای استفاده در درهای کوره، کابین حرارتی و سیستم‌های تهویه صنعتی.
۳. نوار سیلیکون فودگرید:
از سیلیکون خالص و بدون مواد افزودنی سمی تولید می‌شود؛ تأییدیه‌ی FDA دارد و در صنایع غذایی، لبنی و دارویی استفاده می‌گردد.
۴. نوار سیلیکون با الیاف یا تقویت داخلی:
دارای توری یا بافت فایبرگلاس یا پلی‌استر درون ساختار برای افزایش مقاومت مکانیکی و پایداری در برابر کشش.
۵. نوار سیلیکون چسب‌دار:
پشت نوار دارای لایه‌ی چسب سیلیکونی مقاوم حرارت است که نصب سریع روی سطوح فلزی و شیشه‌ای را ممکن می‌کند، بدون نیاز به بست یا پیچ.
![[تصویر: Silicone-Sealing-Strip.webp]](https://tg-sanat.com/wp-content/uploads/2025/05/Silicone-Sealing-Strip.webp)
ویژگی‌های کلیدی نوار سیلیکون نسوز
[list]
[*]مقاومت دمایی پیوسته تا ۲۵۰–۳۰۰ °C
[*]مقاومت در برابر ازن، UV، رطوبت و اکسیداسیون
[*]خاصیت الاستیسیته پایدار و جذب لرزش
[*]دوام در تماس با روغن‌های صنعتی، بخار، گاز و برخی حلال‌ها
[*]عایق الکتریکی مناسب برای تجهیزات الکتروحرارتی
[*]انعطاف‌پذیری وترمیم‌پذیری بالا در سیکل‌های حرارتی تکراری
[/list]
کاربردهای صنعتی نوار سیلیکون نسوز
[list]
[*]کوره‌ها و اتاق‌های پخت: آب‌بندی درِ کوره و جلوگیری از نشت حرارت یا بخار.
[*]صنایع پتروشیمی و نیروگاهی: آب‌بندی فلنج‌ها و اتصالات داغ در خطوط بخار و روغن.
[*]صنایع غذایی و دارویی: درب اتوکلاوها، دستگاه‌های بسته‌بندی استریل و تونل‌های حرارتی.
[*]صنایع خودروسازی: درزگیر موتور، چراغ‌ها و قسمت‌های در معرض حرارت.
[*]صنایع الکترونیک و تجهیزات حساس: لایه‌ی عایق در مقابل حرارت و شوک حرارتی برای جلوگیری از آسیب به بردها و سوکت‌ها.
[*]تجهیزات مکانیکی سنگین: جذب لرزش بین پایه‌ی دستگاه و شاسی برای کاهش نویز و سایش.
[/list]
![[تصویر: Silicone-strip-square-1.webp]](https://agreennasooz.com/wp-content/uploads/2025/08/Silicone-strip-square-1.webp)
نکات مهم در انتخاب نوار سیلیکون
برای انتخاب صحیح نوار سیلیکون نسوز باید معیارهایی مانند دمای کاری، فشار سیستم، تماس با مواد شیمیایی و نوع کاربرد (حرارتی یا تزئینی) بررسی شود. به‌عنوان مثال، برای محیط‌های دارای روغن‌های داغ و سوخت بهتر است از سیلیکون تقویت‌شده یا پایه Viton استفاده شود. در حالی که برای محیط‌های غذایی و دارویی، نوع فودگرید شفاف بهترین گزینه است. ضخامت، دانسیته و میزان سختی نیز باید متناسب با فشار آب‌بندی تعیین گردد تا از لهیدگی یا نشت جلوگیری شود.
چگونه نوار سیلیکون در برابر فشار و کشش عمل می‌کند؟
نوار سیلیکون به دلیل ساختار مولکولی زنجیره‌ای خود، رفتار بسیار الاستیک و پایداری در برابر نیروهای فشاری و کششی دارد. هنگامی که تحت فشار قرار می‌گیرد، پیوندهای سیلوکسان (Si–O–Si) توانایی تغییر شکل موقت پیدا کرده و انرژی اعمال‌شده را به‌صورت یکنواخت در شبکه پلیمری پخش می‌کنند. این ویژگی موجب می‌شود نوار پس از برداشته شدن نیرو، بدون تغییر شکل دائمی، به حالت اولیه بازگردد (Compression Set پایین). در نتیجه، در اتصالات فلنجی، درزگیرها یا درهای کوره که نیروهای فشاری مکرر وجود دارد، نوار سیلیکون خاصیت آب‌بندی مؤثر خود را حتی پس از هزاران سیکل فشاری حفظ می‌کند.
در برابر نیروی کششی نیز نوار سیلیکون مقاومت مناسبی از خود نشان می‌دهد، به‌ویژه نوع تقویت‌شده با الیاف فایبرگلاس یا پلی‌استر. این نوع ساختار باعث می‌شود ماده در برابر پارگی و افزایش طول بیش از حد پایدار بماند. برخلاف لاستیک‌های NBR یا EPDM که در اثر کشش طولانی دچار خستگی مولکولی می‌شوند، سیلیکون در محدوده دمایی وسیع (از ۶۰– تا ۲۵۰ °C) خاصیت کشسانی خود را حفظ می‌کند. بنابراین، در محیط‌هایی که هم‌زمان فشار، ارتعاش و تغییرات دما وجود دارد، نوار سیلیکون عملکردی مطمئن و ماندگار ارائه می‌دهد.
آیا نوار سیلیکون در برابر مواد شیمیایی خورنده مانند اسیدها و بازها مقاوم است؟
بله، نوار سیلیکون به طور کلی مقاومت بسیار خوبی در برابر طیف وسیعی از مواد شیمیایی خورنده از جمله بسیاری از اسیدها و بازها دارد. این مقاومت ذاتی به دلیل ساختار شیمیایی منحصر به فرد پلیمر سیلیکون (پلی سیلوکسان) است که یک پایه معدنی-آلی پایدار دارد. نوار سیلیکون در برابر اسیدهای رقیق، بازهای با غلظت متوسط، نمک‌ها و محلول‌های آبی مقاومت عالی نشان می‌دهد. همچنین، در برابر ازن و تابش فرابنفش (UV) نیز بسیار بادوام است، که آن را به انتخابی مناسب برای محیط‌های صنعتی و فضای باز تبدیل می‌کند.
با این حال، این مقاومت مطلق و جهانی نیست و بستگی به نوع و غلظت ماده شیمیایی دارد. نوار سیلیکون در برابر مواد شیمیایی بسیار قوی مانند اسید سولفوریک غلیظ، اسید هیدروفلوئوریک، بازهای بسیار قوی (مانند سود سوزآور غلیظ) و همچنین در برابر حلال‌های قوی هیدروکربنی و کلردار ممکن است دچار تورم، نرم شدن، کاهش استحکام یا تجزیه شود. بنابراین، برای کاربردهای حیاتی، همیشه باید با برگه اطلاعات فنی تولیدکننده برای بررسی مقاومت شیمیایی در برابر ماده خاصی که با آن سروکار دارید، مشورت کنید.
کاربرد نوار سیلیکون در آب‌بندی درها، پنجره‌ها و اتوکلاوها چیست؟
نوار سیلیکونی در آب‌بندی درها و پنجره‌ها به عنوان یک لاستیک درزگیر عمل می‌کند. این نوارها که معمولاً به شکل چهارگوش یا گرد هستند، در شیارهای قاب درب و پنجره نصب می‌شوند. وظیفه اصلی آنها ایجاد یک عایق هوابند و رطوبت‌بند مؤثر است که از نفوذ گردوغبار، باران، سرما و آلودگی‌های صوتی به داخل ساختمان جلوگیری می‌کند. انعطاف‌پذیری و خاصیت ارتجاعی بالای سیلیکون باعث می‌شود این نوارها با هر بار باز و بسته شدن درب یا پنجره، خود را با قاب تطبیق داده و تراکم لازم را برای آب‌بندی دائمی فراهم کنند. مقاومت ذاتی سیلیکون در برابر اشعه UV و تغییرات دما نیز باعث ماندگاری و طول عمر بالای آن در مصارف ساختمانی می‌شود.
در کاربردهای صنعتی و حساس مانند اتوکلاوها، نوار سیلیکونی نقش حیاتی‌تری به عنوان واشر درب (Door Gasket) ایفا می‌کند. اتوکلاوها برای استریل کردن با بخار تحت فشار و دمای بالا (اغلب بالاتر از ۱۲۱ درجه سانتی‌گراد) کار می‌کنند. نوار سیلیکون مورد استفاده در این دستگاه‌ها به‌طور خاص برای تحمل این حرارت و فشار شدید فرموله شده‌اند. این نوارها با ایجاد یک مهر و موم کاملاً airtight، از نفوذ بخار به بیرون جلوگیری کرده و فشار و دمای داخلی ضروری برای فرآیند استریلیزاسیون را حفظ می‌کنند. مقاومت شیمیایی سیلیکون در برابر بخار و سایر عوامل استریل‌کننده، از تخریب واشر جلوگیری کرده و ایمنی و کارایی دستگاه را تضمین می‌نماید.
جمع‌بندی
نوار سیلیکون نسوز به‌دلیل ترکیب منحصر‌به‌فردی از مقاومت حرارتی، پایداری شیمیایی و انعطاف بالا، یکی از مهم‌ترین مواد آب‌بندی و عایق حرارتی در صنعت مدرن به‌شمار می‌آید. از کوره‌های صنعتی تا صنایع غذایی، این نوار نقش اساسی در ایمنی، کارایی و افزایش طول عمر تجهیزات ایفا می‌کند. انتخاب نوع مناسب و نصب صحیح آن، ضامن کیفیت عملکرد و صرفه‌جویی بلندمدت در هزینه‌های تعمیر و نگهداری خواهد بود.
مقدمه
نوار سیلیکون نسوز یکی از مهم‌ترین محصولات عایق‌بندی و آب‌بندی در صنایع است که برای جلوگیری از انتقال حرارت، لرزش و نشت گاز یا مایع در شرایط دمایی بالا استفاده می‌شود. این نوارها از پلیمر سیلیکونی بر پایه‌ی زنجیره‌های Si–O ساخته می‌شوند که مقاومت حرارتی بسیار بالاتر و پایداری شیمیایی بهتری نسبت به لاستیک‌های معمولی دارند. به همین دلیل، سیلیکون نسوز جایگزین مناسبی برای نوارهای EPDM، NBR و Neoprene در محیط‌های سخت صنعتی است.
ترکیب و ویژگی‌های فنی
مواد تشکیل‌دهنده‌ی نوار سیلیکون شامل پلی‌دی‌متیل‌سیلوکسان (PDMS) به همراه پرکننده‌های مقاوم حرارت و افزودنی‌های تقویت‌کننده است. این ترکیب باعث می‌شود نوار بتواند دمای مداوم تا حدود ۲۵۰ °C و دمای لحظه‌ای تا حدود ۳۰۰ °C را تحمل کند. از نظر فیزیکی، نوار سیلیکون دارای خاصیت الاستیسیته بالا، مقاومت در برابر ازن، UV، رطوبت و بخار آب است.
همچنین، در مقایسه با سایر لاستیک‌های صنعتی، این نوار تغییر شکل دائمی کمی دارد (Compression Set کم) و در چرخه‌های فشاری یا حرارتی متوالی، خاصیت برگشت‌پذیری خود را از دست نمی‌دهد.
انواع نوار سیلیکون نسوز
۱. نوار سیلیکون فشرده:
ساخته‌شده از سیلیکون فشرده و متراکم، مناسب برای آب‌بندی فلنج‌ها و درزهای تحت فشار. دارای درجه سختی Shore A بین ۴۰ تا ۷۰.
۲. نوار سیلیکون اسفنجی:
دارای ساختار سلول‌باز یا بسته با چگالی کم، سبک‌تر و ارتعاش‌گیرتر؛ مناسب برای استفاده در درهای کوره، کابین حرارتی و سیستم‌های تهویه صنعتی.
۳. نوار سیلیکون فودگرید:
از سیلیکون خالص و بدون مواد افزودنی سمی تولید می‌شود؛ تأییدیه‌ی FDA دارد و در صنایع غذایی، لبنی و دارویی استفاده می‌گردد.
۴. نوار سیلیکون با الیاف یا تقویت داخلی:
دارای توری یا بافت فایبرگلاس یا پلی‌استر درون ساختار برای افزایش مقاومت مکانیکی و پایداری در برابر کشش.
۵. نوار سیلیکون چسب‌دار:
پشت نوار دارای لایه‌ی چسب سیلیکونی مقاوم حرارت است که نصب سریع روی سطوح فلزی و شیشه‌ای را ممکن می‌کند، بدون نیاز به بست یا پیچ.
ویژگی‌های کلیدی نوار سیلیکون نسوز
[list]
[*]مقاومت دمایی پیوسته تا ۲۵۰–۳۰۰ °C
[*]مقاومت در برابر ازن، UV، رطوبت و اکسیداسیون
[*]خاصیت الاستیسیته پایدار و جذب لرزش
[*]دوام در تماس با روغن‌های صنعتی، بخار، گاز و برخی حلال‌ها
[*]عایق الکتریکی مناسب برای تجهیزات الکتروحرارتی
[*]انعطاف‌پذیری وترمیم‌پذیری بالا در سیکل‌های حرارتی تکراری
[/list]
کاربردهای صنعتی نوار سیلیکون نسوز
[list]
[*]کوره‌ها و اتاق‌های پخت: آب‌بندی درِ کوره و جلوگیری از نشت حرارت یا بخار.
[*]صنایع پتروشیمی و نیروگاهی: آب‌بندی فلنج‌ها و اتصالات داغ در خطوط بخار و روغن.
[*]صنایع غذایی و دارویی: درب اتوکلاوها، دستگاه‌های بسته‌بندی استریل و تونل‌های حرارتی.
[*]صنایع خودروسازی: درزگیر موتور، چراغ‌ها و قسمت‌های در معرض حرارت.
[*]صنایع الکترونیک و تجهیزات حساس: لایه‌ی عایق در مقابل حرارت و شوک حرارتی برای جلوگیری از آسیب به بردها و سوکت‌ها.
[*]تجهیزات مکانیکی سنگین: جذب لرزش بین پایه‌ی دستگاه و شاسی برای کاهش نویز و سایش.
[/list]
نکات مهم در انتخاب نوار سیلیکون
برای انتخاب صحیح نوار سیلیکون نسوز باید معیارهایی مانند دمای کاری، فشار سیستم، تماس با مواد شیمیایی و نوع کاربرد (حرارتی یا تزئینی) بررسی شود. به‌عنوان مثال، برای محیط‌های دارای روغن‌های داغ و سوخت بهتر است از سیلیکون تقویت‌شده یا پایه Viton استفاده شود. در حالی که برای محیط‌های غذایی و دارویی، نوع فودگرید شفاف بهترین گزینه است. ضخامت، دانسیته و میزان سختی نیز باید متناسب با فشار آب‌بندی تعیین گردد تا از لهیدگی یا نشت جلوگیری شود.
چگونه نوار سیلیکون در برابر فشار و کشش عمل می‌کند؟
نوار سیلیکون به دلیل ساختار مولکولی زنجیره‌ای خود، رفتار بسیار الاستیک و پایداری در برابر نیروهای فشاری و کششی دارد. هنگامی که تحت فشار قرار می‌گیرد، پیوندهای سیلوکسان (Si–O–Si) توانایی تغییر شکل موقت پیدا کرده و انرژی اعمال‌شده را به‌صورت یکنواخت در شبکه پلیمری پخش می‌کنند. این ویژگی موجب می‌شود نوار پس از برداشته شدن نیرو، بدون تغییر شکل دائمی، به حالت اولیه بازگردد (Compression Set پایین). در نتیجه، در اتصالات فلنجی، درزگیرها یا درهای کوره که نیروهای فشاری مکرر وجود دارد، نوار سیلیکون خاصیت آب‌بندی مؤثر خود را حتی پس از هزاران سیکل فشاری حفظ می‌کند.
در برابر نیروی کششی نیز نوار سیلیکون مقاومت مناسبی از خود نشان می‌دهد، به‌ویژه نوع تقویت‌شده با الیاف فایبرگلاس یا پلی‌استر. این نوع ساختار باعث می‌شود ماده در برابر پارگی و افزایش طول بیش از حد پایدار بماند. برخلاف لاستیک‌های NBR یا EPDM که در اثر کشش طولانی دچار خستگی مولکولی می‌شوند، سیلیکون در محدوده دمایی وسیع (از ۶۰– تا ۲۵۰ °C) خاصیت کشسانی خود را حفظ می‌کند. بنابراین، در محیط‌هایی که هم‌زمان فشار، ارتعاش و تغییرات دما وجود دارد، نوار سیلیکون عملکردی مطمئن و ماندگار ارائه می‌دهد.
آیا نوار سیلیکون در برابر مواد شیمیایی خورنده مانند اسیدها و بازها مقاوم است؟
بله، نوار سیلیکون به طور کلی مقاومت بسیار خوبی در برابر طیف وسیعی از مواد شیمیایی خورنده از جمله بسیاری از اسیدها و بازها دارد. این مقاومت ذاتی به دلیل ساختار شیمیایی منحصر به فرد پلیمر سیلیکون (پلی سیلوکسان) است که یک پایه معدنی-آلی پایدار دارد. نوار سیلیکون در برابر اسیدهای رقیق، بازهای با غلظت متوسط، نمک‌ها و محلول‌های آبی مقاومت عالی نشان می‌دهد. همچنین، در برابر ازن و تابش فرابنفش (UV) نیز بسیار بادوام است، که آن را به انتخابی مناسب برای محیط‌های صنعتی و فضای باز تبدیل می‌کند.
با این حال، این مقاومت مطلق و جهانی نیست و بستگی به نوع و غلظت ماده شیمیایی دارد. نوار سیلیکون در برابر مواد شیمیایی بسیار قوی مانند اسید سولفوریک غلیظ، اسید هیدروفلوئوریک، بازهای بسیار قوی (مانند سود سوزآور غلیظ) و همچنین در برابر حلال‌های قوی هیدروکربنی و کلردار ممکن است دچار تورم، نرم شدن، کاهش استحکام یا تجزیه شود. بنابراین، برای کاربردهای حیاتی، همیشه باید با برگه اطلاعات فنی تولیدکننده برای بررسی مقاومت شیمیایی در برابر ماده خاصی که با آن سروکار دارید، مشورت کنید.
کاربرد نوار سیلیکون در آب‌بندی درها، پنجره‌ها و اتوکلاوها چیست؟
نوار سیلیکونی در آب‌بندی درها و پنجره‌ها به عنوان یک لاستیک درزگیر عمل می‌کند. این نوارها که معمولاً به شکل چهارگوش یا گرد هستند، در شیارهای قاب درب و پنجره نصب می‌شوند. وظیفه اصلی آنها ایجاد یک عایق هوابند و رطوبت‌بند مؤثر است که از نفوذ گردوغبار، باران، سرما و آلودگی‌های صوتی به داخل ساختمان جلوگیری می‌کند. انعطاف‌پذیری و خاصیت ارتجاعی بالای سیلیکون باعث می‌شود این نوارها با هر بار باز و بسته شدن درب یا پنجره، خود را با قاب تطبیق داده و تراکم لازم را برای آب‌بندی دائمی فراهم کنند. مقاومت ذاتی سیلیکون در برابر اشعه UV و تغییرات دما نیز باعث ماندگاری و طول عمر بالای آن در مصارف ساختمانی می‌شود.
در کاربردهای صنعتی و حساس مانند اتوکلاوها، نوار سیلیکونی نقش حیاتی‌تری به عنوان واشر درب (Door Gasket) ایفا می‌کند. اتوکلاوها برای استریل کردن با بخار تحت فشار و دمای بالا (اغلب بالاتر از ۱۲۱ درجه سانتی‌گراد) کار می‌کنند. نوار سیلیکون مورد استفاده در این دستگاه‌ها به‌طور خاص برای تحمل این حرارت و فشار شدید فرموله شده‌اند. این نوارها با ایجاد یک مهر و موم کاملاً airtight، از نفوذ بخار به بیرون جلوگیری کرده و فشار و دمای داخلی ضروری برای فرآیند استریلیزاسیون را حفظ می‌کنند. مقاومت شیمیایی سیلیکون در برابر بخار و سایر عوامل استریل‌کننده، از تخریب واشر جلوگیری کرده و ایمنی و کارایی دستگاه را تضمین می‌نماید.
جمع‌بندی
نوار سیلیکون نسوز به‌دلیل ترکیب منحصر‌به‌فردی از مقاومت حرارتی، پایداری شیمیایی و انعطاف بالا، یکی از مهم‌ترین مواد آب‌بندی و عایق حرارتی در صنعت مدرن به‌شمار می‌آید. از کوره‌های صنعتی تا صنایع غذایی، این نوار نقش اساسی در ایمنی، کارایی و افزایش طول عمر تجهیزات ایفا می‌کند. انتخاب نوع مناسب و نصب صحیح آن، ضامن کیفیت عملکرد و صرفه‌جویی بلندمدت در هزینه‌های تعمیر و نگهداری خواهد بود.